سلوک تقوایی و معرفت کلامی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

مدیر مسئول

چکیده

سلوک تقوایی، یکی از روش‎های کسب معرفت دینی است. بیش‎ترین کارکرد این روش در دست‎یابی به معرفت شهودی است که مورد توجه ویژه متصوفه و اهل عرفان بوده است، اما فلاسفه، متکلمان و دیگر عالمان اسلامی نیز متناسب با مباحث معرفتی خود به آن توجه کرده‎اند. فلاسفه اسلامی در معرفةالنفس فلسفی درباره این روش تحقیقات ارزنده‎ای دارند. برخی از متکلمان اسلامی نیز در مقدمه آثار و مباحث کلامی خود، ابزارها و راه‎های شناخت را بررسی کرده و روش مفید در علم کلام را تبیین کرده‎اند. از آن‎جا که روش سلوک تقوایی در برخی از آیات و روایات نیز مطرح شده است، روش مزبور توجه مفسران قرآن کریم و شارحان روایات را نیز به خود جلب کرده است. در نوشتار حاضر این روش از منظر عقل و آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفته و آراء شماری از متفکران مطرح در این‎باره نقل و ارزیابی شده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pious conduct and Theological knowledge

نویسنده [English]

  • ali rabbani
مدیر مسئول
چکیده [English]

Pious behavior is one of the ways to acquire religious knowledge. The most useful function of this method is to achieve intuitive knowledge, which mystics has had special interest to it, and also philosophers, theologians and other Islamic scholars have paid attention to it in accordance with their epistemological topics. Islamic philosophers have valuable researches on this method in philosophical self-knowledge. In the introduction of their theological works and discussions, some Islamic theologians have examined the tools and ways of cognition and explained the useful method in theology. Since the method of pious conduct has been discussed in some verses and narrations, this method has also attracted the attention of the commentators of the Holy Quran and the commentators of the narrations. In the present article, this method has been studied from the perspective of reason, verses and narrations, and the opinions of a number of prominent thinkers in this regard have been quoted and evaluated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theological method
  • pious behavior
  • rational thinking
  • intuitive knowledge
  • Theological knowledg
  1. قرآن کریم.
  2. ابن ابی الحدید، هبة الله، 1421ق، شرح نهج البلاغة، بیروت، دار السیاقة للعلوم.
  3. ابن ترکه اصفهانی، صائن الدین علی بن محمد، 1360، تمهید القواعد، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
  4. ابن حنبل، ابوعبدالله احمد، 1416ق، المسند، شرحه و صنع فهارسة، احمد محمد شاکر، قاهره، دار الحدیث.
  5. ابن سینا، حسین بن عبدالله، 1418ق، الإلهیات من کتاب الشفاء، تصحیح حسن حسن‎زاده آملی، قم، بوستان کتاب.
  6. ابن عربی، محی الدین بن علی، 1431ق، تفسیر ابن عربی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  7. آلوسی، سید محمد، بی‎تا، روح المعانی فی تفسیر القرآن و السبع المثانی، بیروت، دار الفکر.
  8. بحرانی، ابن میثم، 1384هـ، شرح نهج البلاغة، بی‎جا، مؤسسة النصر.
  9. بیضاوی، ناصر الدین، 1410ق، أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر البیضاوی)، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.

10.جوادی آملی، عبدالله، 1386ش، تسنیم، قم، مرکز نشر اسراء.

11.جوادی آملی، عبدالله، 1378ش، معرفت شناسی در قرآن، قم، مرکز نشر اسراء.

12.دیلمی، حسن بن الحسن، 1426ق، ارشاد القلوب، تهران، مؤسسه الصادق7 للطباعة و النشر.

13.رازی، فخرالدین، بی‎تا، مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر)، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

14.راغب اصفهانی، حسن بن محمد، بی‎تا، المفردات فی غریب القرآن، تهران، المکتبة المرتضویة.

15.رشید رضا، محمد، بی‏تا، تفسیر المنار، بیروت، دار المعرفة.

16. رضی، محمد بن الحسین، 1387ق، نهج البلاغة، بیروت، حقّقه الدکتور صبحی الصالح، بی‎نا.

17.سبحانی، جعفر، 1413ق، مفاهیم القرآن، قم، مؤسسة الامام الصادق7.

18.سبزواری، ملاهادی، 1362ش، اسرار الحکم، تهران، المکتبة الإسلامیة.

19.شعیری، محمد بن محمد، بی‌تا، جامع الأخبار، نجف، مطبعة الحیدریة.

20.شیخ بهائی، بهاءالدین عاملی، 1413ق، الاربعون حدیثاً، بیروت، دار الرسول الاکرم6، المحجة البیضاء.

21.شیرازی، صدر الدین محمد، 1383ش، شرح اصول الکافی، تهران، صححه: محمد خواجوی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

22.شیرازی، صدرالدین محمد، بی‏تا، الأسفار الأربعة، قم، مکتبة المصطفوی.

23.شیرازی، صدرالدین محمد، 1381ش، المبدء و المعاد، تهران، بنیاد حکمت اسلامی، صدرا.

24.صدوق، محمد بن علی بن الحسین، 1361ش، معانی الأخبار، عنی بتصحیحه علی اکبر الغفاری، قم، انتشارات اسلامی.

25.طباطبایی، سید محمد حسین، 1393ق، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.

26. طباطبائی، سید محمد حسین، 1348ش، شیعه در اسلام، قم، مرکز مطبوعاتی دار التبلیغ اسلامی.

27.طبرسی، فضل بن الحسن، 1379ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

28.عاملی، شیخ حر، 1398ق، وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، تهران، المکتبة الإسلامیة.

29.فیض کاشانی، ملامحسن، 1377ش، تفسیر الصافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة.

30.قمی، شیخ عباس، بی‎تا، سفینة البحار، بی‏نا، انتشارات کتابخانه سنائی.

31.قمی، علی بن ابراهیم، 1428ق، تفسیر القمی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.

32.کلینی، محمدبن یعقوب، 1388ش، اصول الکافی، تهران، المکتبة الإسلامیة.

33.گنابادی، سلطانعلی شاه، 1381ش، بیان السعادة فی مقامات العبادة، تهران، انتشارات حقیقت.

34.لاهیجی، عبدالرزاق، 1372ش، گوهر مراد، تهران، وزارة الثقافة و الإرشاد.

35.مازندرانی، ملاصالح، 1421ق، شرح اصول الکافی، مع تعالیق المیرزا ابوالحسن الشعرانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

36. مجلسی، محمد باقر، 1390ش، بحار الانوار، تهران، المکتبة الإسلامیة.

37.مجلسی، محمد باقر،1370ش، مرآة العقول، تهران، دار الکتب الإسلامیّة.

مطهری، مرتضی، 1383ش، کلیات علوم اسلامی، تهران، انتشارات صدرا.