TY - JOUR ID - 60979 TI - تأملی در امکان جمع توحید افعالی و نظام علیت (تحلیل دیدگاه ها) JO - فصلنامه کلام اسلامی JA - JIT LA - fa SN - 2322-4592 AU - قدردان قراملکی, محمد حسن AD - Y1 - 2017 PY - 2017 VL - 26 IS - 102 SP - 39 EP - 60 KW - توحید افعالی KW - عادة الله KW - تشأن KW - علت اعدادی KW - علت ایجادی KW - علل طولی DO - N2 - رابطه توحید افعالی- به معنای حصر فاعل و موثر حقیقی به خدا- با نظام علیت، از مسایل مهم دین پژوهی است که دین پژوهان در تبیین و جمع آن دو دیدگاه‌های مختلفی ارایه داده‌اند. برخی رابطه آن دو را رابطه تعارض انگاشته و به انحای مختلف به رفع تعارض پرداخته‌اند. اشاعره جانب توحید افعالی، و عالمان تجربی در نقطه مقابل، جانب نظام علیت را مقدم داشتند. برخی نیز با راهکارهای مختلف- مثل علل اعدادی، علل طولی و تشأن- به امکان جمع آن دو تاکید کرده‌اند. نویسنده در این مقاله نشان خواهد داد که جمع دو اصل فوق از باب سهل ممتنع است. در آخر مقاله، دیدگاه نو و مختار مقاله (تکمیل نظریه علل طولی فلاسفه و تشأن عرفا) تقریر و تحلیل می‌شود. البته این دیدگاه در بنیاد خود وامدار حکمت متعالیه در تفسیر حقیقت اصل علیت است. UR - https://www.kalamislami.ir/article_60979.html L1 - ER -