%0 Journal Article %T بداء در نظام فلسفی صدرالمتألهین %J فصلنامه کلام اسلامی %I حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله) موسسه امام صادق(علیه السلام) %Z 2322-4592 %A اسماعیلی, محمد علی %D 2014 %\ 06/22/2014 %V 23 %N 90 %P 79-101 %! بداء در نظام فلسفی صدرالمتألهین %K بداء %K قضاء %K لوح محفوظ %K لوح محو و اثبات %K نفس کلّی فلک %K نفوس جزئی افلاک %R %X صدرالمتألهین با جامع‏نگری به تبیین بداء ثبوتی و بداء اثباتی پرداخته است. بداء ثبوتی عبارت است از وقوع محو و اثبات در نفوس جزئی افلاک که مرتبه‌ای از مراتب علم الهی اند. این محو و اثبات در اثر تأثیرگذاری افعال اختیاری بندگان بر نفوس افلاک می‌باشد. نفوس افلاک بندگان مطیع حق بوده و افعال آنها اسناد حقیقی به خدا دارد. بنابراین نفوس جزئی افلاک هم از مراتب علم الهی‌اند و هم از مراتب فاعلیّت الهی، و بداء نیز اسناد حقیقی به خدا دارد. بداء اثباتی عبارت است از اتّصال نفوس انبیاء و اولیاء به نفوس جزئی افلاک و دریافت دو خبر متفاوت در یک موضوع. صدرالمتألهین لوح محفوظ را نفس کلّی فلک دانسته و لوح محو و اثبات را نفوس جزئی افلاک می‌داند. به اعتقاد ایشان علم عنائی الهی و قضای الهی از وقوع بداء مبرا هستند. دیدگاه صدرالمتألهین در کنار نقاط قوت فراوانی که دارد، کاستی‏هایی نیز دارد که در این نوشتار به آنها پرداخته شده است. %U