نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
چکیده
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
مرکز تخصصی علم کلام از مراکز وابسته به شورای عالی و مرکز مدیریت حوزههای علمیه است که تحت اشراف حضرت آیت الله العظمی سبحانی تبریزی (دام ظله) اداره میشود. شعبه اصلی و مرکزی آن در قم و در مؤسسه آموش عالی امام صادق% است و در شهرهای دیگر نیز شعبههایی دارد. در شعبه مرکزی در سطح 2، 3 و 4 از بین طلاب داوطب تحصیل در علم کلام دانشجو پذیرفته میشود.
کلام تطبیقی بین المذاهب، وهابیت و کلام جدید و چند گرایش دیگر، رشتههای زیر مجموعه آن است. این مرکز که از سال 1370 ش آغاز به کار کرده است تا کنون صدها دانشجو و دانشپژوه در علم کلام را تربیت کرده و به جامعه علمی تحویل داده است که بسیاری از آنان در مراکز آموزشی و پژوهشی حوزوی و دانشگاهی به تدریس، تألیف و تحقیق در مباحث کلامی اشتغال دارند.
نظام تعلیم در مرکز بر پایه آموزش و پژوهش استوار است که متناسب با سطوح تحصیلی، اولویت آموزش و پژوهش نسبت به یکدیگر متفاوت است. بر این اساس، در سطح چهار، پژوهش وجه غالب را دارد. البته، این سیاستگذاری نظام تعلیمی است، ولی سبک و روش ویژه اساتید در این خصوص تأثیرگذار است. از باب نمونه، یکی از مواد درسی سطح چهار، روش شناسی علم کلام است که اینجانب عهدهدار تدریس آن بودهام. در این درس که اصل بر پژوهش بوده است، هر یک از دانشپژوهان موظف به نوشتن تحقیقی در زمینه روششناسی یکی از متکلمان امامیه بودهاند، و تا کنون مقالات بسیاری در اینباره نگارش یافته که شماری از آنها در فصلنامه علمی – پژوهشی کلام اسلامی چاپ و منتشر شده است و انشاءالله مجموع آنها در چند جلد کتاب چاپ و منتشر خواهد شد. کتاب «روششناسی علم کلام» که در سال قبل از سوی کتاب سال حوزه مورد تقدیر قرار گرفت، نیز محصول همین روش است، یعنی مباحث توسط اینجانب تدوین گردید و در دورههای مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفت، تا اینکه با این سبک و سیاق نگارش یافت.
ماده درسی دیگری که در سطوح سهگانه در مرکز کلام تدریس میشود، مهدویت است. کتاب «مهدویت از دیدگاه اسلام و ادیان» محصول چندین دوره تدریس این ماده درسی به روش آموزشی – پژوهشی در سطح 3 میباشد. در سطح چهار که مباحث تخصصیتر انجام میشود مسایل ویژهای از مهدویت با اولویت روش پژوهش، با راهنمایی اساتید و توسط دانشپژوهان بررسی و تحقیق میشود. یکی از این مسایل، بررسی ادله وجود امام عصر. است که در دوره اخیر این جانب عهدهدار تدریس آن بودم. مقالات این شماره فصلنامه علمی – پژوهشی کلام اسلامی محصول این تحقیقات است.
ادله وجود امام عصر. به دو دسته عقلی و نقلی تقسیم میشود. دلیل عقلی وجود امام عصر، بر «ضرورت وجود امام معصوم در هر زمان، و اینکه حق در هر مسألهای از امت اسلامی بیرن نیست» استوار است. از آنجا که چنین مصداقی از امام در هیچیک از مذاهب اسلامی، غیر از مذهب امامیه وجود ندارد، مصداق آن، همان امام دوازدهم شیعه امامیه است، زیرا در غیر این صورت، حق در باب امامت، در امت اسلامی نخواهد بود، که نادرستی آن مبرهن و اجماعی است.[1]
دلایل نقلی وجود امام عصر. نیز دو دستهاند: دلایل نقلی عام و خاص. ادله نقلی عام، ادلهای هستند که به امام عصر. اختصاص ندارد، بلکه مربوط به همه امامان اهل بیت( میباشند، مانند حدیث ثقلین، حدیث «مَن ماتَ و لم یعرف امام زمانه»، حدیث امان و حدیث دوازده خلیفه.[2] و ادله نقلی خاص، ادلهای هستند که به وجود امام عصر. اختصاص دارند، شماری از این ادله به صورت مختصر در کتاب «مهدویت از دیدگاه اسلام و ادیان» تبیین شده است.
از مقالات ششگانه این شماره فصلنامه علمی – پژوهشی علم کلام، مقاله مربوط به حدیث «من مات»[3] از ادله نقلی عام، و سایر مقالات، ادله خاص میباشند. گزارشهای مربوط به ولادت امام عصر. و دیدارهایی که با او در زمان امام حسن عسکری% انجام گرفته است، دیدارهایی که پس از امام عسکری% و در دوران نیابت خاصه واقع شده است، روایات مربوط به غیبت امام عصر.، روایات مربوط به معرفی امام پسین توسط امام پیشین، و روایات مربوط به نزول فرشتگان در شب قدر، عناوین و محورهای ادله خاصاند.
اللهم عجّل لولیّک الفرج
[1] . برای آگاهی بیشتر در باره این دلیل، ر.ک: مهدویت از دیدگاه اسلام و ادیان، ص 116 -123، و فصلنامه انتظار موعود، شماره 32.
[2] . برای آگاهی از این ادله به کتاب «امامت اهل بیت از دیدگاه قرآن و روایات» از همین نویسنده رجوع شود.
[3] . در شماره 38 فصلنامه انتظار موعود، مقالهای با عنوان «تحلیل و بررسی مرگ جاهلی و معرفت امام زمان.، به قلم اینجانب، چاپ شده است، اما مقاله کنونی مشتمل بر مطالب جدیدی است.
کلیدواژهها [English]