ارزیابی و نقد برهان طبیعی - کلامی ایمانوئل کانت

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

برهان نظم در ادبیات فلسفی ایمانوئل کانت، برهان طبیعی- کلامی نامیده می‎شود. کانت نگاهی دوسویه به این برهان دارد. قبل از دوره فلسفه نقادی، وی با استناد به علل غایی، وجود خداوند را می‌پذیرد و این برهان را از بهترین ادله اثبات وجود خدا می‎داند؛ امّا در دوره دیالکتیک استعلایی‌اش به این اعتقاد وفادار نمی‌ماند. در این پژوهش، با روشی تحلیلی- انتقادی، برآن شدیم به این پرسش پاسخ دهیم: آیا می‎توان از برهان طبیعی- کلامی در برابر انتقادهای سخت این فیلسوف آلمانی دفاع نمود؟ کانت معتقد است این استدلال با تمسک به احساس، سعی در ساکت کردن عقل دارد؛ امّا ساختار آن فاقد ضرورت منطقی درونی است. وی با ذهنی دانستن وصف نظم، و اینکه تنها خدای معمار را اثبات می‌کند ونه خدای ادیان، این استدلال را تام نمی‌داند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که برخی انتقادها نشأت گرفته از معرفت شناسی ایده‌آلیستی کانت است و این استدلال می‎تواند از طریق جعل بسیط، خدای خالق ادیان را بدون تکیه بر سایر براهین اثبات کند و رسالتی که بر عهده دارد، به سرانجام رساند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation and critique of Immanuel Kant's physico -theological argument

نویسنده [English]

  • farah ramin
گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران
چکیده [English]

Undoubtedly, one of the most common origins of theism that theologians have long considered is the argument of order. This argument, which in Immanuel Kant's philosophical literature takes the name of physico-theological argument, is based on analogical interpretations in classical interpretations. Kant has a two-pronged view of this argument. Before the period of critical philosophy, he accepted the existence of God by citing the ultimate causes and considered this argument as one of the best proofs of the existence of God; But in the dialectical period of transcendence he does not remain faithful to this belief. In this research, with an analytical-critical method, we tried to answer the question: can the natural-verbal argument be defended against the harsh criticisms of this German philosopher? Although Kant believes that this argument seeks to silence reason by relying on emotion, it has succeeded in persuading man; However, its structure lacks an internal logical necessity. By knowing the description of order mentally, proving the god of the architect and not the god of religions, he does not fully understand this argument. Research findings show that some criticisms stem from Kant's idealist epistemology. And this argument can prove, through simple forgery, the God who created religions without relying on other arguments, and fulfilling its mission.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Physico- Theological Argument
  • Immanuel Kant
  • Simple Forgery
  • Creator God
  • Mental design
  • Nomen
  1. قرآن کریم
  2. احمدى، احمد (1378)، «تجربه حسى و رابطه آن با کلیت و استقراء»، مجله خردنامه صدرا، شماره 16، ص 19-10.
  3. ابراهیمى دینانى، غلام‏حسین (1366)، قواعد کلى فلسفى در فلسفه اسلامى، ج 2، چاپ دوم، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
  4. استیس، والتر ترنس (1371)، فلسفه هگل، ج 1، ترجمه حمید عنایت، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى.
  5. باربور، ایان (1374)، علم و دین، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، چاپ دوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
  6. دژاکام، على (1377)، تفکر فلسفى غرب از منظر استاد شهید مرتضى مطهرى، چاپ دوم، تهران، مؤسسه فرهنگى اندیشه معاصر.
  7. دیویس، برایان (1378)، درآمدى به فلسفه دین، ترجمه ملیحه صابرى، چاپ اول، تهران، مرکز نشر دانشگاهى.
  8. طوسى، محمد بن الحسن نصیرالدین (1407ق)، تجرید الاعتقاد، تصحیح محمد جوادالحسینى الجلالى، الطبعة الاولى، مکتب الاعلام الاسلامى.
  9. فتح طاهری، علی (1391)، «برهان نظم از منظر فلسفه نقادی کانت»، پژوهش‌های علم ودین، دوره 3، شماره 5، شماره پیاپی5، صص 81-57.
  10. کانت، ایمانوئل (1370)، تمهیدات، ترجمه غلام‏على حداد عادل، چاپ دوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهى.
  11. کورنر، استفان (1367)، فلسفه کانت، ترجمه عزت‏الله فولادوند، چاپ اول، تهران، انتشارات خوارزمى.
  12. مجتهدی، کریم (1363)، فلسفه نقادى کانت، چاپ اول، تهران، انتشارات هما.
  13. مطهرى، مرتضى (1375)، علل گرایش به مادى‏گرى، چاپ هشتم، قم، انتشارات صدرا.
  14. Barbour, Ian. G (1971), Issues in Science and Religion (London: Harper Torch books).
  15. Hospers, John (1970), An Introduction to Philosophical Analysis (London: Routledge).
  16. Kant, Immanuel (1992), The Critique of Pure Reason, (trans) Thomas Kingsmill Abbott, from, The Great Books of the Western World (Chicago: University of Chicago Press).
  17. Kant, Immanuel (1929), Immanuel kant's Critique of pure Reason, (trans) Norman Kemp Smith (London: Macmillan Press).
  18. Kemp Smith, Norman (2003), A Commentary of Kant’s Critique of Pure Reason (New York: Macmillan, 2003).
  19. Macpherson, Thomas(1927), The Argument from Design (London: Routledge).