حجیت اجماع در مسائل اعتقادی از دیدگاه امامیه

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته سطح 3

2 تاتاتاتاتا

چکیده

اجماع یکی از ادله‌ی پرکاربردی است که علاوه بر مسائل فقهی، در برخی از مسائل اعتقادی نیز به عنوان دلیل مطرح شده است. اعتبار اجماع در مسائل فقهی روشن است ولی اعتبار و ارزش معرفت شناسی آن در مسائل اعتقادی چندان روشن نیست؛ به جهت آنکه تحقیق موسع و یکپارچه در این باره صورت نگرفته است. لذا پرسش از حکم این مساله، از مسائلی است که نیاز به تحقیق مستقل دارد. اهمیت این بحث آنجا روشنتر می‌‌شود که اجماع در بسیاری از مسائل اعتقادی به عنوان تنها دلیل مطرح شده است. این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثغور مساله و کشف ارزش معرفتی اجماع در مسائل اعتقادی انجام شده است. و نیل به این مقصود، در سایه توصیف و تحلیل ادله حجیت اجماع در مسائل فقهی میسر است تا از این رهگذر روشن شود آیا ادله مذکور، چنین قابلیتی دارند که شامل مسائل اعتقادی نیز بشوند یا نه؟ واکاوی ادله نشان می‌دهد حداقل برخی از ادله اجماع در مسائل فقهی، بر فرض تمام بودن، چنین قابلیتی دارند که شامل مسائل اعتقادی نیز بشوند و به همین جهت وجهی برای تفصیل بین مسائل فقهی و اعتقادی وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The validity of consensus on doctrinal issues from the perspective of the Imami religion

نویسندگان [English]

  • yahya qohari 1
  • Qasim mohebbi 1
  • abdorrahim soleimani behbahani 2
1 دانش آموخته سطح 3
2 aaaa
چکیده [English]

Consensus is one of the most widely used arguments that in addition to jurisprudential issues, has been raised as a reason in many doctrinal issues. The validity of consensus in jurisprudential issues is clear, but its epistemological validity and value in doctrinal issues is disputed and questionable, while in some theological works, the documentation of some doctrinal issues is limited to "consensus". Discovery of the epistemological value of consensus in matters of belief is possible in the light of the analysis of the arguments for the authority of consensus in matters of jurisprudence, in order to clarify whether these arguments have the ability to include matters of belief or not? An analysis of the evidence shows that at least some of the arguments for consensus on jurisprudential issues, assuming they are complete, have the ability to include doctrinal issues, and accordingly, there is no way to elaborate between jurisprudential and doctrinal issues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • validity
  • consensus
  • doctrinal issues
  • theology
1- قرآن کریم.
22- آخوند خراسانى، محمد کاظم بن حسین،1401ق، درر الفوائد فی الحاشیة على الفرائد، تهران موسسه الطبع و النشر التابعه لوزارة الثقافة و الارشاد الاسلامى‏.
3- ---------، 1409ق، کفایة الأصول، قم، مؤسسه آل البیت(.
4- ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد، 1367ش، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، تحقیق: محمود محمد طناحى، قم‏، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان‏.
5- ابن منظور محمد بن مکرم، 1414ق، لسان العرب، تحقیق: احمد فارس صاحب الجوائب‌، بیروت، دار الفکر.
6- اصفهانى، محمد حسین، 1374ق، نهایة الدرایة فی شرح الکفایة، قم، سید الشهداء.
7- انصارى، مرتضى بن محمد امین، 1416ق، فرائد الاُصول، قم، جامعه مدرسین.
8- آشتیانى، محمد حسن بن جعفر، 1429ق، بحر الفوائد فى شرح الفرائد، بیروت، موسسه التاریخ العربی.
9- بروجردى، حسین، 1417ق، تقریرات فی اصول الفقه، قم، موسسه النشر الاسلامی.
10- -------------، 1415ق، نهایة الأصول، تهران، نشر تفکر.
11- حائرى شیخ عبد الکریم، بی‎تا، درر الفوائد، قم، چاپخانه مهر.
12- حسینى شیرازى، صادق، 1427ق، بیان الأصول، قم، دار الانصار.
13- حلى، جعفر بن حسن، 1423ق، معارج الأصول، لندن، موسسه امام علی%.
14- حلی، نجم الدین محقق، 1407ق، المعتبر فی شرح المختصر، محقق: محمد علی حیدری و دیگران، قم، موسسه سید الشهداء%.
15- حمصی رازی، سدید الدین، 1412ق، المنقذ من التقلید، قم، موسسه النشر الاسلامی.
16- امام خمینی، سید روح الله، 1415ق، أنوار الهدایة فی التعلیقۀ علی الکفایۀ، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى).
17- ----------، 1418ق، تنقیح الأصول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى).
18- خوئی، سید ابو القاسم موسوی، 1430ق، البیان فی تفسیر القرآن‏‏، قم، موسسة احیاء آثار الامام الخوئی‏‏‏.
19- -----------------‏، 1417ق [الف]، مصباح الأصول، قم، کتابفروشى داورى.
20- -----------------‏، 1417ق [ب]، مصباح الفقاهۀ، قم، کتابفروشى داورى.
21- راغب اصفهانى، حسین بن محمد، 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن‏، تحقیق: صفوان عدنان داودی‏، بیروت، دمشق‏، دار القلم، الدار الشامیة‏.
22- ربانی گلپایگانی، علی، پاییز 1397، جایگاه علم عرفی در اعتقادات دینی، قم، فصلنامه علمی پژوهشی کلام اسلامی، شماره 107، ص 9- 30.
23- سبحانى، جعفر، 1424ق، ارشاد العقول الى مباحث الأصول، قم، موسسه امام صادق%.
24- --------، پائیز 1390، مقاله «حجت»، قم، مجله تخصصی کلام اسلامی، شماره 79،.
25- شبر، سید عبدالله، حق الیقین فی معرفة أصول الدین‏، انوار الهدی، قم، 1424 ق.
26- صدر، محمد باقر، 1417ق، بحوث فی علم الأصول، قم، موسسه دائره المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت(.
27- طباطبایى سید محمد حسین‏، 1417ق، المیزان فى تفسیر القرآن‏، قم، انتشارات جامعه مدرسین‏‏.
28- -----------، 1418ق، الشیعة نص الحوار مع المستشرق کوربان‏، بی‌جا، مؤسسة أم القرى‏.
29- طبرسى، احمد بن على، 1403ق، الإحتجاج على أهل اللجاج، تحقیق: محمد باقر خرسان، مشهد، نشر مرتضى‏. ‏
30- طریحی، فخر الدین بن محمد، 1375ش، مجمع البحرین‏، تحقیق: سید احمد حسینى اشکورى، تهران، نشر مرتضوى‏.
31- طوسی، محمد بن الحسن، 1406ق، الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، بیروت، دار الاضواء.
32- ---------‏، بی‌تا، التبیان فى تفسیر القرآن‏‏، تحقیق: احمد قصیر عاملى‏، بیروت، دار احیاء التراث العربى.
33- عراقى، ضیاء الدین، 1417ق، نهایة الأفکار، قم، انتشارات جامعه مدرسین‏.
34- ---------، 1370ق، بدائع الافکار فی الأصول، نجف اشرف، المطبعۀ العلمیۀ.
35- علامه حلى، حسن بن یوسف، 1425ق، نهایة الوصول الى علم الأصول، قم، موسسه الامام الصادق%.
36- ---------------- و دیگران، 1365ش، الباب الحادی عشر مع شرحیه النافع یوم الحشر و مفتاح الباب‏، تهران، موسسه مطالعات اسلامی.
37- سیّد مرتضی، علی بن الحسین، 1415ق، الانتصار فی انفرادات الامامیة، مصحح: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامى‌، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
38- ----------، 1376ش، الذریعة إلى أصول الشریعة، تهران، دانشگاه تهران.
39- ----------، 1405ق، رسائل الشریف المرتضى، قم، دار القرآن الکریم.
40- فراهیدى، خلیل بن أحمد، 1409، کتاب العین‏، قم، نشر هجرت‏.
41- فیومى، أحمد بن محمد، 1414ق، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، قم، موسسه دار الهجرة.
42- کلباسى، محمد بن محمد ابراهیم، 1317ق، رسالة فی حجیة الظن، بی جا، (ناشر؟.
43- کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏، 1407، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
44- گلپایگانی، سید محمد رضا، 1410ق، افاضۀ العوائد، قم، دار القرآن الکریم.
45- گوهری بخشایش، یحیی، مقاله، بهار 1392، «اعتبار سنجی خبر واحد در عقاید دینی»، قم، فصلنامه کلام اسلامی، شماره 85، ص 59- 79.
46- لارى، عبدالحسین، 1418ق، التعلیقة على فرائد الأصول، قم، اللجنة العلمیة للموتمر.
47- سیّد مجاهد، محمد، 1296ق، مفاتیح الأصول، قم، مؤسسه آل البیت(.
48- مجلسى، محمد باقر، 1403ق، بحار الأنوار، بیروت، نشر دار إحیاء التراث العربی.
49- مظفر محمد رضا، 1424ق، اصول الفقه، قم، انتشارات اسماعیلیان.
50- --------، 1424ق، المنطق، قم، موسسه النشر الاسلامی.
51- مفید، محمد بن محمد بن النعمان، 1413ق، اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، قم، الموتمر العالمی.
52- منتظری نجف آبادی، حسین علی، 1409ق، کتاب الزکاة، قم، مرکز جهانی مطالعات اسلامی.
53- موسوى تبریزى، 1369ش، أوثق الوسائل، قم، انتشارات کتبى نجفى.
54- مؤذن سلطان آبادی، محمد، تابستان 1391ش، تمسک به اجماع در مسائل عقلی و اعتقادی، قم، فصلنامه کلام اسلامی، شماره 82، ص 73- 99.
55- میلانی، سید محمد هادی حسینی، 1395 ق، کتاب البیع، تحقیق: فاضل حسینی میلانی، مشهد، موسسه چاپ و نشر دانشگاه فردوسی.
56- نایینى، محمدحسین، 1352ش، اجود التقریرات، قم، مطبعۀ العرفان.
57- --------، 1376ش، فوائد الاُصول، قم، انتشارات جامعه مدرسین.
58- یزدى، محمدکاظم بن عبدالعظیم، 1426ق، حاشیة فرائد الأصول، قم، دار الهدی.