بررسی تطبیقی برهان صدیقین در آراء فیض کاشانی و مدرس زنوزی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی(تهران).

2 استاد گروه فلسفه، دانشکده ادبیات، واحد تهران مرکزی،‌دانشگاه آزاد اسلامی(نویسنده مسئول)

چکیده

برهان صدیقین از مهم‌ترین و موثق‌ترین براهین اثبات واجب تعالی است، لذا حکمای اسلامی به دنبال ارائه تقریرهای محکم‌تر و روشن‌تر از آن تلاش‌های فراوانی داشته‌اند. فیض کاشانی و مدرس زنوزی نیز در این مسیر با بهره‌گیری از مقدمات و مبانی خاصی ورود نموده و تقریرهایی ارائه کرده‌اند. تحقیق پیشرو با بررسی آثار این دو اندیشمند به عنوان دو تن از پیروان تأثیرگذار حکمت متعالیه، به دنبال فهم و بیان تقریرهای آنان از برهان صدیقین بوده است تا در ضمن نقدی مختصر، با تطبیق آنها بر یکدیگر، مختصات و امتیازات آنها را ارائه کند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد فیض کاشانی از سه اصل اصالت وجود، امکان فقری وجود معلول و امتناع دور و تسلسل به تقریر برهان می‌پردازد، در حالی که مدرس زنوزی اصالت وجود، تشکیک در وجود و فقر وجودی ماسوی الله را مبانی تقریر خود قرار داده است. از جمله اختلافات تقریرهای دو اندیشمند، بهره‌گیری فیض از روش تقسیم وجود، و استفاده مدرس زنوزی از روش تردید است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative study of the argument of the truthful in the views of Feyz Kashani and Modares Zanozi

نویسندگان [English]

  • ali farahmand pooya 1
  • mahdi najafi afra 2
1 دانشجوی دکتری، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی.
2 استاد گروه فلسفه، دانشکده ادبیات، واحد )تهران مرکزی،‌دانشگاه آزاد اسلامی
چکیده [English]

The argument from the truthful is one of the most important and reliable proofs for the existence of God, so Islamic scholars have made great efforts to provide stronger and clearer interpretations for it. Feyz Kashani and Modares Zenozi have also entered this path by using special preliminaries and principles and have presented some reports of this proof. This article, by examining the works of these two thinkers, as two influential followers of transcendent wisdom, has sought to, with a short critique, understand and express their interpretations of this argument in order to present their characteristics and advantages by comparing them with each other. The results show that Feyz Kashani deals with the argument by the three principles: the fundamentality of existence, the possibility of existence, the impossibility of endless chain and vicious circle, while Modarres Zenozi bases his interpretation on the fundamentality of existence, doubt in existence, and existential possibility. Among the differences between the interpretations of the two thinkers are the use of grace by the method of division of existence, and the use of the method of doubt by Modarres Zenozi.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • : The argument from the truthful
  • principles of the argument form the truthful
  • Feyz Kashani
  • Modares Zanozi
1. قرآن کریم.
2. آملی، محمدتقی، 1377ه.ق، دررالفوائد، چاپخانه مصطفوی، تهران.
3. پویان، مرتضی، 1394، فصلنامه حکمت اسلامی، سال دوم، شماره چهارم، زمستان.
4. زنوزی، علی بن عبدالله، 1378، مجموعه مصنفات حکیم مؤسس آقا علی مدرس طهرانی، محقق: محسن کدیور، چاپ اول، تهران، انتشارات اطلاعات.
5. زنوزی، علی بن عبدالله، 1380، بدایع‌الحکم، چاپ اول، تبریز، دانشگاه تبریز.
6. فارابی، ابونصرمحمدبن محمد، 1381، فصوص‌الحکم، شرح سید اسماعیل غازانی، چاپ اول، تهران، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
7. فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی، 1375، اصول‌المعارف، مقدمه و تصحیح جلال‌الدین آشتیانی، چاپ سوم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات.
8. فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی، 1387 (الف)، الکلمات المکنونة من علوم أهلالحکمة و المعرفة، تحقیق علیرضا اصغری، تهران، مدرسه عالی شهید مطهری (چاپ کنگره فیض).
9. فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی، 1425ه.ق، انوارالحکمة، چاپ اول، قم، انتشارات بیدار.
10. فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی، 1387 (ب)، المعارف، چاپ اول، تهران، مدرسه عالی شهید مطهری.
11. فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی، 1388، قرةالعیون فی اعزالفنون، چاپ اول، تهران، مدرسه عالی شهید مطهری (چاپ کنگره فیض).
12. فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی، 1418، علم‌الیقین فی اصول‌الدین، تصحیح محسن بیدارفر، قم، انتشارات بیدارفر.