بررسی گستره معرفت‌بخشی قرآن کریم با محوریت آیه تِبْیانًا لِکُلِّ شَیءٍ

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 موسسه آموزش عالی امام صادق(ع)

2 موسسه آموزش عالی امام صادق (ع)

چکیده

اصلی ترین منبع معارف دینی در اسلام، قرآن کریم است، و یکی از مسائل مهم در باره قرآن، بحث از گستره معرفت بخشی، و تبیین زوایای پیدا و پنهان آن است؛ چه آنکه روشنی بخشی در این بحث گامی مؤثر در شبهه زدایی نسبت به این مائده آسمانی است. نوشتار پیش رو به بررسی گستره معرفت‌بخشی قرآن کریم با محوریت آیه 85 سوره نحل به عنوان یکی از مهم‌ترین آیات در این زمینه، پرداخته است. پژوهش حاضر، با استناد به مدلول روایات و قرائن موجود، نشان می‌دهد که منظور از این آیه، معرفت‌بخشی تام مجموعه ظاهر و باطن قرآن کریم است و تقیید آن به مسائل مربوط به هدایت در معنای خاص آن، ناصواب است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The examination of the Epistemic scope of the Holy Quran Based on the Verse of " Expressing everything "

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bagher Mortazavi Nia 1
  • Seyyed Mojtaba Hosseini Kashani 2
چکیده [English]

The main source of religious knowledge in Islam is the Holy Qur'an, and one of the important issues about the Qur'an is its epistemic scope, and the explanation of its Appearance and hidden angles. The present article examines the epistemological scope of the Holy Qur'an with the focus on verse 85 of al-Nahl chapter as one of the most important verses in this field. The present study, based on the existing traditions and evidences, shows that the meaning of this verse is that the Holy Quran has a complete knowledge and Limiting it to issues of guidance in its specific sense is wrong.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Quran
  • the verse " Expressing everything"
  • verse 85 of al-Nahl chapter
  • Maximum knowledge
  • minimum knowledge
  • epistemic scope
  1. ابن‏جوزى، عبدالرحمن بن على، 1422ق، زاد المسیر فى علم التفسیر، بیروت، دار الکتاب العربی.
  2. ابن‏عاشور، محمدطاهر، 1420ق، تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی.
  3. ابن‏عربى، محمد بن على، 1410ق، رحمة من الرحمن فى تفسیر و اشارات القرآن، دمشق، مطبعة نضر.
  4. ابن‏کثیر، اسماعیل بن عمر، 1419ق، تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر)، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
  5. اشکورى، محمد بن على، 1373ش، تفسیر شریف لاهیجى، تهران، دفتر نشر داد.
  6. ایازی، سیدمحمدعلی، 1391ش، جامعیت قرآن، رشت، انتشارات کتاب مبین، رشت.
  7. آلوسى، محمود بن عبدالله، 1415ق، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
  8. بیضاوى، عبدالله بن عمر، 1418ق، أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر البیضاوى)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
  9. جوادی آملی، عبدالله، 1388ش، قرآن در قرآن، محقق: محمد محرابی، قم، مرکز نشر اسراء.
  10. جوادی آملی، عبدالله، 1396ش، تسنیم، قم، مرکز نشر اسراء.
  11. جوادی آملی، عبدالله، 1378ش، تفسیر موضوعی قرآن کریم، قرآن در قرآن، قم، مرکز نشر اسراء.
  12. داور پناه، ابوالفضل، 1375ش، انوار العرفان فى تفسیر القرآن، تهران، انتشارات صدر.
  13. دروزه، محمد عزت، بی تا، تفسیر الحدیث، قاهره، دار احیاء الکتب العربیه.
  14. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت - دمشق، دار القلم – الدار الشامیه.
  15. زمخشرى، محمود بن عمر، 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل، بیروت، دار الکتاب العربی.
  16. سیواسى، احمد بن محمود، 1427ق، عیون التفاسیر، بیروت، دار صادر.
  17. سیوطى، عبدالرحمن بن ابى‏بکر، 1404ق، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، قم، کتابخانه عمومى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفى;.
  18. سیوطى، عبدالرحمن بن ابى‏بکر، 1421ق، الإتقان فی علوم القرآن، لبنان، دار الکتاب العربی.
  19. شبر، سید عبد الله، 1424ق، حق الیقین فی معرفة أصول الدین، قم، انوار الهدی.
  20. شریف الرضی، محمد بن حسین، 1414ق، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، قم، هجرت.
  21. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن، 1409ق، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت(.
  22. صادقی‌، محمّد، 1408ق، الفرقان‌ فی‌ تفسیر القرآن‌ بالقرآن‌ و السنة‌، تهران‌، انتشارات‌ فرهنگ‌ اسلامی‌.
  23. صدر الدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، 1383ش، شرح أصول الکافی (صدرا)، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  24. طباطبایی، محمد حسین، 1388ش، قرآن در اسلام، مصحح: هادی خسرو شاهی، قم، بوستان کتاب.
  25. طباطبایى، محمد حسین، 1388ش، بررسى هاى اسلامى، قم، موسسه بوستان کتاب.
  26. طباطبایى، محمدحسین، 1390ق، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  27. طبرانى، سلیمان بن احمد، 2008م، التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم (الطبرانى)، اربد، دار الکتاب الثقافی.
  28. طبرسى، فضل بن حسن، 1372ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو.
  29. طبرسى، فضل بن حسن، 1412ق، تفسیر جوامع الجامع، قم، حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت.
  30. طریحی، فخر الدین بن محمد، 1375ش، مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی.
  31. طوسى، محمد بن حسن، بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن‏، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
  32. عاملی، حر، محمد بن حسن، 1409ق، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت(.
  33. عبده، محمد و محمد رشید رضا، 1422ق، تفسیر المنار، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  34. فخر رازى، محمد بن عمر، 1420ق، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
  35. فیروزآبادی، ابوطاهر بن یعقوب، بی تا، تنویر المقیاس، بیروت، دارالفکر.
  36. قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا، 1368ش، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، سازمان چاپ و انتشارات.
  37. کریمی، مصطفی، 1390ش، جامعیت قرآن کریم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  38. کاشانى، فتح‏الله بن شکرالله، 1423ق، زبدة التفاسیر، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة.
  39. کاشانى، فتح‏الله بن شکرالله، بی تا، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، تهران، کتابفروشى اسلامیه.
  40. کلینى، محمد بن یعقوب، 1407ق، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
  41. کلینى، محمد بن یعقوب، 1429ق، کافی، قم، دارالحدیث.
  42. گنابادی، سلطان محمد، 1372ش، بیان السعادة فى مقامات العبادة، ترجمه: رضا خانى، حشمت الله ریاضى، تهران، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام‏نور.
  43. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، 1403ق، بحار الأنوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  44. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، 1404ق، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
  45. مصباح یزدی، محمّد تقی، 1392ش، قرآن شناسی، تحقیق و نگارش غلامعلی عزیزی کیا، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;.
  46. مصباح یزدی، محمّد تقی، بی تا، قرآن شناسی، تحقیق و نگارش محمود رجبی، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;.
  47. مصطفوى، حسن، 1368ش، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  48. معرفت، محمد هادی، 1379ش، علوم قرآنی، تهران، مؤسسه فرهنگی التمهید و سازمان سمت.
  49. مغنیه، محمدجواد، 1424ق، التفسیر الکاشف، قم، دار الکتاب الإسلامی.
  50. مکارم شیرازى، ناصر، 1371ش، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
  51. میبدى، احمد بن محمد، 1371ش، کشف الاسرار و عدة الابرار (معروف به تفسیر خواجه عبدالله انصارى)، تهران، امیر کبیر.

واحدى، على بن احمد، 1415ق، الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز (واحدى)، بیروت، دار القلم.