حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
23
90
2014
06
22
شیخ ابوالحسن اشعرى و بازنگرى در عقاید اهل حدیث
9
25
FA
جعفر
سبحانی
شیخ اشعرى در سن چهل سالگى از مکتب اعتزال دورى جسته و به مکتب اهل حدیث پیوسته است. وی تبرّى خود از معتزله را در مسجد جامع بصره در سال 305 ق اعلام نمود. در عین حال او تمام عقاید اهل حدیث ـ و در پیشاپیش آنان احمد ابن حنبل ـ را نپذیرفت، بلکه در برخى موارد مانند صفات خبری، نسبت افعال انسان به خدا، و وصف تکلم، تعدیل و تصرف نمود. از همین جهت اهل حدیث او را نپذیرفتهاند. از سوی دیگر تعدیل و یا تصرف اشعری در مسائل سهگانه پیامدی جز اجمال و لغزگویى نداشته است.
صفات خبرى,نفى کیفیت,کسب,کلام نفسى
https://www.kalamislami.ir/article_61700.html
https://www.kalamislami.ir/article_61700_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
23
90
2014
06
22
انسان و خلافت الهی
27
50
FA
احمد
شجاعی
ashojaeiasl@gmail.com
خردورزی دربارة حقیقت انسان و ترسیم جایگاه وجودی او در منظومة هستی، اصیلترین تلاشی است که آدمی پیوسته بدان مشغول بوده و عقل و نقل بر آن تأکید فراوان کرده است. کشف ساحتهای وجودی انسان بدون استمداد از آموزههای وحیانی، غیر قابل اصطیاد است، چرا که خدای انسانآفرین، بهتر از همه، میتواند از رمز و راز آفریدة خویش، پرده برداشته و به معرفی او بپردازد. خداوند در قرآن، انسان را به عنوان خلیفة خود معرفی کرده و از برتری او بر سایر مخلوقات سخن گفته است. در مقالة حاضر، حقیقت خلافت الهی انسان، چرایی جعل خلیفه از جانب خداوند، جایگاه خلافت الهی در منظومة کمالات انسان، برتری آدمی بر تمام مخلوقات عالم در پرتو خلافت الهی، آثار و ویژگیهای خلافت الهی در نظام هستی، با توجه به آیات و روایات مربوط، مورد بررسی قرار گرفته و به شبهات پیرامون موضوع پاسخ داده خواهد شد.
انسان,خلافت الهی,اسمای الهی,صفات الهی,امامت,ولایت مطلقة کلیه,قرب الهی
https://www.kalamislami.ir/article_61701.html
https://www.kalamislami.ir/article_61701_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
23
90
2014
06
22
منشأ عصمت
51
77
FA
علی
ربانی گلپایگانی
kalamcenter@yahoo.com
سید کریم
واعظ حسینی
عصمت و مسائل پیرامون آن، فصل مهمی از مباحث «نبوت و امامت» را به خود اختصاص داده است. یکی از پرسشهای جدّی درباره عصمت این است که: منشأ و عامل عصمت معصومان<strong>:</strong> چیست؟ در این زمینه از سوی متفکران اسلامی پاسخهایی داده شده است؛ از جمله: علم ویژه، علم و اراده، حسن انتخاب و... در نوشتار حاضر تلاش شده هر یک از آراء طرح، تبیین و ارزیابی شود. در این میان، منشأ بودنِ «علم خاص» نسبت به عصمت معصومان<strong>:</strong> مورد تایید و تقویت قرار گرفته است؛ چرا که ادله و شواهد فراوان نقلی و عقلی دیدگاه یاد شده را تثبیت مینماید
عصمت,منشأ عصمت,علم خاص,اراده
https://www.kalamislami.ir/article_61702.html
https://www.kalamislami.ir/article_61702_7df8fa5591c6160d73c79b86bac51460.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
23
90
2014
06
22
بداء در نظام فلسفی صدرالمتألهین
79
101
FA
محمد علی
اسماعیلی
صدرالمتألهین با جامعنگری به تبیین بداء ثبوتی و بداء اثباتی پرداخته است. بداء ثبوتی عبارت است از وقوع محو و اثبات در نفوس جزئی افلاک که مرتبهای از مراتب علم الهی اند. این محو و اثبات در اثر تأثیرگذاری افعال اختیاری بندگان بر نفوس افلاک میباشد. نفوس افلاک بندگان مطیع حق بوده و افعال آنها اسناد حقیقی به خدا دارد. بنابراین نفوس جزئی افلاک هم از مراتب علم الهیاند و هم از مراتب فاعلیّت الهی، و بداء نیز اسناد حقیقی به خدا دارد. بداء اثباتی عبارت است از اتّصال نفوس انبیاء و اولیاء به نفوس جزئی افلاک و دریافت دو خبر متفاوت در یک موضوع. صدرالمتألهین لوح محفوظ را نفس کلّی فلک دانسته و لوح محو و اثبات را نفوس جزئی افلاک میداند. به اعتقاد ایشان علم عنائی الهی و قضای الهی از وقوع بداء مبرا هستند. دیدگاه صدرالمتألهین در کنار نقاط قوت فراوانی که دارد، کاستیهایی نیز دارد که در این نوشتار به آنها پرداخته شده است.
بداء,قضاء,لوح محفوظ,لوح محو و اثبات,نفس کلّی فلک,نفوس جزئی افلاک
https://www.kalamislami.ir/article_61703.html
https://www.kalamislami.ir/article_61703_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
23
90
2014
06
22
پاسـخ به شـبهات وهابیـان بر روایت مالک الدار در توســل به پیـامبر پس از وفـات
103
126
FA
سید حسن
آل مجدد شیرازی
محسن
عبدالملکی
مهدی
فرمانیان آرانی
روایت «مالک الدار» از جمله روایاتی است که بر وقوع توسل به پیامبر<strong>9</strong> در زمان خلیفه دوم و جواز این عمل نزد صحابه و تابعین دلالت دارد. از سوی دیگر وهابیان معتقدند توسل به پیامبر<strong>9</strong> پس از وفات ایشان امری نامشروع و بدعت است. این عقیده آنان را به شبههافکنی در سند و متن این روایت واداشته است. نقل و نقد شبهات وهابیان دراینباره، موضوع پژوهش این مقاله است.
توسل,وهابیان,توسل به پیامبر پس از وفات,مالک الدار
https://www.kalamislami.ir/article_61704.html
https://www.kalamislami.ir/article_61704_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
23
90
2014
06
22
تبیین و نقد پدیدارشناسیدین
127
142
FA
حسن
پناهی آزاد
سعید
علیزمانی
«پدیدارشناسی» در تحولات تاریخی خود معنای ثابتی نداشته است. این اصطلاح پیشینهای تا سخنان افلاطون و ارسطو، و در دورة جدید سخنان دکارت دارد. این گرایش، به دست هوسرل، تحولی بنیادین یافت. پدیدارشناسی دین، با انشعاب از پدیدارشناسی هوسرل، کوشیده است پدیدارهای دینی را با معیارها و ملاکهای پدیدارشناسانه مورد ارزیابی قرار دهد. پدیدارشناسی دین، در دو چهرة پدیدارشناسی کلاسیک و پدیدارشناسی هرمنوتیک ظهور دارد. این دو چهره، بیش از آن که گرایشی فلسفی باشند، روشی معرفتشناسانه به شمار میروند. درک و تفسیر پدیدارهای دینی، علاوه بر تأملات ناظر بر مبانی پدیدارشناختی کانتی و هوسرلی، دارای نقدها و تأملات مبنایی است که از فلسفه و معرفتشناسی اسلامی بر میآیند.
پدیدار,شک روشی,اپوخه,حیث التفاتی,پدیدارشناسی کلاسیک,پدیدارشناسی هرمنوتیک
https://www.kalamislami.ir/article_61705.html
https://www.kalamislami.ir/article_61705_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
23
90
2014
06
22
روششناسی کلامی ابوالصلاح حلبی
143
156
FA
عبدالرحیم
سلیمانی بهبهانی
soleimani@isca.ac.ir
محمود
امیریان
ابوالصلاح تقی بن نجم بن عبیدالله حلبی (374- 447 ق) فقیه و متکلم امامی قرن پنجم و از شاگردان سید مرتضی و شیخ طوسی میباشد. او به لحاظ روش کلامی، متعلّق به مکتب عقل گرای غیر فلسفی متکلّمان شیعی بغداد است. بر پایه این روش، تفکر عقلی دارای اعتبار معرفت شناختی و دینی است؛ ولی بررسی مسایل فلسفی پیش از شروع بحثهای کلامی، جایگاهی نداشته و نسبت به آراء فلاسفه نیز اهتمام خاصی ندارد. وی در آن دسته از مباحثی که عقل مستقلاً کار ساز بوده و توان درک و فهم آموزههای اعتقادی را دارد، به ندرت از نقل استفاده نموده است، و در آن موارد اندک نیز اغلب در نقش تأکید و تأیید دلایل عقلی بیان شدهاست. و در مباحثی همچون امامت خاصه که نقل کار ساز میباشد، از نقل بسیار بهره برده است. وی در مقابله با آراء دیگران با روشهای گوناگونی به نقد و ارزیابی آنها میپردازد.
ابوالصلاح حلبی,روششناسی کلامی,متکلمان عقلگرا,روش عقلی غیر فلسفی
https://www.kalamislami.ir/article_61706.html
https://www.kalamislami.ir/article_61706_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf