حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
26
101
2017
05
22
تبیین و بررسی تقریرهای برهان حکمت بر عصمت پیامبران در کلام اسلامی
9
32
FA
علی
ربانی گلپایگانی
kalamcenter@yahoo.com
عصمت پیامبران الهی یکی از مسایل مهم در باب نبوت است. متکلمان اسلامی از طریق دلایل عقلی و نقلی به اثبات آن پرداخته اند. دلایل عقلی آنان بر پایه حکمت الهی استوار است. از برهان حکمت بر عصمت پیامبران تقریرهای مختلفی ارائه شده است که مهمترین آنها عبارت است از تقریر برهان حکمت بر اساس معجزه، تقریر برهان بر پایه لطف، و تقریر آن بر اساس غرض از نبوت. این تقریرها به دو دسته حداقلی و حداکثری تقسیم میشوند، تقریرهای حداقلی عصمت پیامبران را در دریافت و ابلاغ پیامهای الهی به بشر اثبات می کند، اما تقریرهای حداکثری، عصمت در مقام عمل را نیز شامل میشود. متکلمان اسلامی در این باره که آیا برهان حکمت عصمت از گناهان کبیره و صغیره، عمدی و سهوی را شامل میشود یا به گناهان کبیره و صغیرههای منفّر اختصاص دارد، و نیز قبل از نبوت را نیز دربر میگیرد یا به زمان نبوت اختصاص دارد، همداستان نیستند، متکلمان امامیه در این مسأله نگاه حداکثری دارند اما متکلمان معتزلی، گناهان صغیره غیر مسخّف را منفّر ندانسته، و برهان حکمت- با تقریرهای مختلف آن- را مُثبِت عصمت پیامبران از آنها ندانستهاند.<br />از تأمل در سخنان متکلمان اسلامی به دست میآید که عنصر منفّریت و نقض غرض در برهان حکمت بر عصمت پیامبران، نقش کلیدی دارد. آنان در اینباره هیچ گونه اختلافی ندارند، هرچند در قلمرو و مصداق آن دیدگاههای مختلفی ارائه کردهاند. برداشت درست از منفّریت و نقض غرض، مؤید دیدگاه متکلمان امامیه در اینباره است که در قلمرو عصمت نگاه حداکثری دارند.
حکمت الهی,برهان حکمت,عصمت پیامبران,معجزه,لطف,نقض غرض,منفّر
https://www.kalamislami.ir/article_61037.html
https://www.kalamislami.ir/article_61037_8e74375957e391157b4042603c584066.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
26
101
2017
05
22
مادیت نفس در نگره تفکیکی، بررسی و نقد
33
57
FA
حمید رضا
شاکرین
مباحث نفس شناختی در ادبیات دینی، عرفانی و فلسفی جایگاه ویژهای داشته و نقش مهمی در علوم انسانی و اجتماعی و منطق فهم دین دارد. از مهمترین منازعات این حوزه مجرد یا مادی بودن نفس است. در گستره تفکر اسلامی اصحاب نگره تفکیک به جد بر مادیت نفس تاکید کرده و با فیلسوفان و تجرد باوران به چالش برخاستهاند. مقاله حاضر برآن است تا دیدگاه و ادله آنان و پاسخشان به دلایل فیلسوفان را بررسیده و مورد ارزیابی قرار دهد.
نفس,تجرد نفس,مادیت نفس,نگره تفکیک
https://www.kalamislami.ir/article_61038.html
https://www.kalamislami.ir/article_61038_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
26
101
2017
05
22
حدوث زمانی عالم از منظر متکلمان مسلمان
59
79
FA
مهدی
نجیبی
مساله حدوث و قدم عالم از مباحث میان دانشی است که در دانش کلام، فلسفه و عرفان به فراخور مقام از آن سخن به میان آمده است. نوشتار پیش رو به تفصیل به نظریات، و ادله مختلف متکلمان مسلمان پیرامون حدوث عالم و نقد و ارزیابی آنها پرداخته است، و نیز تبیین اختلاف نظریات، مبانی و استدلالهای حکیمان و متکلمان از یک سو، و نیز اختلاف متکلمان متأخر (دارای گرایش فلسفی) با قدمای متکلمان از سوی دیگر را مد نظر قرار داده، و در انتها، به دیدگاه ملاصدرا اشاره میکند که انتساب نظریه قدم عالم جسمانی به اساطین و بزرگان فلسفه را ناصواب دانسته و اثبات میکند که آنان به پیروی از انبیای الهی، به حدوث عالم جسم و جسمانی معتقد بودند، و خود نیز این نظریه را میپذیرد، و به این ترتیب در نزدیک سازی نظریه متکلمان و حکیمان توفیق مییابد.
حدوث و قدم,حدوث زمانی,حدوث عالم,متکلمان مسلمان
https://www.kalamislami.ir/article_61039.html
https://www.kalamislami.ir/article_61039_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
26
101
2017
05
22
تبیین و نقد دیدگاه کلامی، حِکمی و عرفانی قاضی سعید قمی در باره جایگاه عرش و کرسی در نظام هستی
81
99
FA
مرجان
درستی مطلق
abd.dorosty@gmail.com
موسی
ملایری
محمد
پارچه باف دولتی
قاضی سعید قمی از جمله اندیشمندان اسلامی عصر صفویه است که در آثار خود، به روشی فلسفی، عرفانی و کلامی، و با تکیه به آموزههای هیئت بطلمیوسی، ماهیت افلاک از جمله عرش و کرسی را مورد بررسی قرار داده است.
اگرچه از بیانات ایشان در بخشهای مختلف برداشتهای متفاوتی میتوان کرد، اما در تحقیقی کتابخانهای، در مجموع به نظر میرسد از نظر ایشان این دو، باب علم غیب و فراگیرنده جهان ملک و ملکوت هستند؛ عرش مظهر اسم المحیط و المدبر و قرارگاه اسم الرحمان، سقف بهشت، و آخرین و فراگیرترین فلک در بین افلاک یازده گانه است، جسمی مجوف و کروی، و دارای دو طبقه مجرد در بالا و مادی در پایین که اول عالم ترکیب را تشکیل میدهد، و حکم آن تا مرکز عالم امتداد دارد؛ کرسی نیز مظهر وجودات متعیّنه و اسم المفصل، قرارگاه اسم الرحیم، دهمین فلک، فراگیرنده فلک اطلس، و فراگرفته شده توسط عرش است که بهشت مابین آن و عرش، و جهنم در مقعر آن واقع شده است. نظریه سریان عقل در جسم و تقدّس جسم، دو مطلب جدید و تأمل برانگیزی است که ایشان در تبیین دیدگاه خود ارائه میدهد.
عرش,کرسی,قاضی سعید قمی,افلاک,جسم
https://www.kalamislami.ir/article_61040.html
https://www.kalamislami.ir/article_61040_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
26
101
2017
05
22
تحلیل نگرش انتقادی هرش نسبت به هرمنوتیک فلسفی
101
130
FA
هادی
صادقی
sadeghi.hadi@chmail.ir
محمد
اسعدی
محمد حسین
مختاری
هرمنوتیک به عنوان یک دانش در تاریخ نه چندان طولانی خود فراز و فرودهای متفاوتی داشته است. این دانش با ظهور هایدگر و گادامر وارد مرحله تازهای گشته و از نگاه روش شناسانه فراتر رفته و به نوعی هستیشناسی فهم مبدل گردیده است. این رویکرد زمینه را برای برخی از چالشهای کلامی معاصر فراهم نموده و مبنایی برای قرائتهای مختلف از دین گشته است. با رواج هرمنوتیک فلسفی و به طور خاص آراء گادامر، مکاتب انتقادی متعدّدی در برابر آن ظهور یافت. در این میان «اریک هرش» از جمله کسانی است که سهم بهسزائی در جریان انتقادی داشته و تبیین دیدگاههای او در نقد دستاورد هرمنوتیکی گادامر بسیار حائز اهمیت است.
مقاله حاضر با رویکرد توصیفی و تحلیلی به بررسی انتقادات هرش نسبت به هرمنوتیک فلسفی پرداخته، و در آن کوشش شده است که نقاط مهم و ایرادات اساسی هرمنوتیک فلسفی از نظرگاه هرش مورد واکاوی قرار گرفته، و رهیافت گادامر به صورت روشن مورد نقّادی قرار گیرد. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که هرش علاوه بر انتقادات بنیادین خود به پایههای هرمنوتیک فلسفی، از نوعی مبانی هرمنوتیکی مدلّل برخوردار بوده و از آن مبانی در اندیشه انتقادی خویش بهره گرفته است. از اینرو، در این نوشتار انتقادات ناظر به هرمنوتیک فلسفی و نسبتسنجی دیدگاه انتقادی هرش در مواجهه با نقطهنظرات گادامر در پنج دسته، طبقهبندی شده و هر یک به طور مستقل و تحلیلی مورد توجه قرار گرفته است.
هرمنوتیک,اریک هرش,هرمنوتیک فلسفی,گادامر
https://www.kalamislami.ir/article_61041.html
https://www.kalamislami.ir/article_61041_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
26
101
2017
05
22
روش ترکیبی عقلی- نقلی در کلام اسلامی
131
147
FA
عبدالرحیم
سلیمانی بهبهانی
soleimani@isca.ac.ir
محسن
رحمانی زاده
محققان الهیات روشهای مختلفی جهت کشف حقائق و حصول معرفت به معارف دارند. برخی نقل گرا، برخی عقل گرا و برخی شهود گرا هستند. این روشها را «روشهای اولیه و بسیط» مینامیم. به لحاظ فرض، امکان تلفیق روشهای بسیط هست، که در این صورت روشهای ترکیبی و تلفیقی در زمینه الهیات به وجود خواهد آمد. از میان روشهای ترکیبی، نوشتار پیش روی، روش ترکیبی عقلی- نقلی را مطمح نظر قرار میدهد و پس از بررسی پارهای از ویژگی هایش، در پی مصداق یابی برای آن بر میآید. در عالم واقع و نه در عالم فرض، دو اثر- یکی از عالمی شیعی و دیگری از اهل سنّت- با رویکرد ترکیبی عقل و نقل به بحث از عقائد پرداختهاند. این دو تألیف «البراهین القاطعة فی شرح تجرید العقائد الساطعة» و «الإنصاف فیما یجب اعتقادُه و لایجوز الجهلُ به» هستند.
روش ترکیبی,روش تلفیقی,روش عقلی- نقلی,کتاب البراهین القاطعة,کتاب الإنصاف
https://www.kalamislami.ir/article_61042.html
https://www.kalamislami.ir/article_61042_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf