حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
27
108
2019
02
20
معناشناسی نامتناهی در فلسفه و کلام اسلامی
9
31
FA
علی
رحیمی
دانشجو دکتری
ali.rahimiir@yahoo.com
محمد
بنیانی
دانشیار دانشگاه شیراز
m.bonyani@gmail.com
یکی از مسائل مورد تأکید فیلسوفان مسلمان، عدم تناهی ذات و صفات خداوند متعال است. این نوشتار به مفهوم شناسی عدم تناهی از طریق بررسی استعمالات گوناگون آن در لسان حکماء و متکلمان و ذکر پارهای از تقسیمات مربوط به آن پرداخته است. حاصل بررسی این استعمالات آن است که اتصاف خداوند به وصف عدم تناهی، در حوزه ذات و صفات، متفاوت است. فهم ما از عدم تناهی ذات، اجمالی و سلبی است. هیچ یک از اوصاف فعلی نامتناهی نبوده و در حیطه اوصاف ذاتی نیز هر چند عدم تناهی وصفی چون حیات را میتوان به نحو ایجابی فهم کرد ولی علم ذاتی، نامتناهی بالفعل نیست و صرفا به نحو لایقفی متصف به عدم تناهی میشود
ذات الاهی,صفات الاهی,نامتناهی,نامحدود
https://www.kalamislami.ir/article_96323.html
https://www.kalamislami.ir/article_96323_295df24149fc5c0b623f52c8072f1188.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
27
108
2019
02
20
مبانی هستی شناختی امام خمینی در رتبه بندی موجودات عالم ناسوت
33
51
FA
علی
کریمیان صیقلانی
گروه معارف اسلامی دانشگاه گیلان
a.karimiyan110@yahoo.com
امام خمینی ضمن نگاه انتقادی به هرم رتبه بندی موجودات در فلسفه کلاسیک، معتقد است معیار برتری موجودات بر یکدیگر، میزان توسعهیافتگی علمی در کشف عوالم هستی است و نه تنها موجودات دیگر نیز در برخورداری از این صفت با نوع انسان مشترک هستند، بلکه چه بسا برخی موجودات عالم ناسوت، شعور و خرد توسعهیافتهتری نسبت به برخی افراد انسان داشته و باید آن موجودات خاص را از برخی انسانها برتر بدانیم. نتیجه تبعی این دیدگاه، این است که ایشان قضیه مشهور «[نوع] انسان مطلقا اشرف موجودات امکانی است» را محل تأمل میداند. پرسش اصلی این پژوهش این است که امام راحل بر اساس چه مبانی فکری، چنین نظری دادهاند؟ به نظر میرسد اصلیترین بنمایه فکری این ایده، مبنای وحدت و بساطت هستی، و نیز سریان صفات و کمالات وجودی در همه موجودات عالم ناسوت و به ویژه، سریان علم به عوالم هستی به عنوان اصلیترین معیار توسعهیافتگی موجودات امکانی است
ساحتهای هستی,امام خمینی,مبانی هستیشناختی,سریان ذات و صفات,رتبهبندی موجودات
https://www.kalamislami.ir/article_96329.html
https://www.kalamislami.ir/article_96329_fdda9fcb9ef7168c96c410ac382fd9a1.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
27
108
2019
02
20
اثبات امامت خاصه از طریق تواتر نصوص اسامی همهی ائمه(ع)
53
68
FA
هادی
سلیمانی فر
دانشجو
h1.soleymanifar@chmail.ir
حمیدرضا
شاکرین
هیئت علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
shakerinh@gmail.com
امامت امامان معصوم اهل بیت: پس از توحید و نبوت، زیربناییترین عقاید خاص امامیه است. در این پژوهش برای رد ادعای کتاب «الامامة و النص» که مدعی وجود معارض برای نصوص اسامی امامان امامیه: در منابع خود ایشان گردیده، تواتر معنوی نصوص مشتمل بر نام همهی ایشان: اثبات شده است؛ تا در فرض وجود روایتهای معارض، اعتبار آنها مخدوش گردد. در این راستا نخست وحدت ارکان تواتر اصطلاحی، نزد دانشمندان فریقین تبیین شده، سپس 55 حدیث (7 مورد از اهل سنت و 48 مورد از شیعه) مشتمل بر نام همهی امامان:، از 21 منبع دست اول شیعه و اهل سنت، با 90 سلسله سند آدرسدهی شده است. در مرحلهی بعد جهت تبیین تواتر در تمام طبقههای راویان، معیار زمانی تقریبی برای هر طبقهی روائی معین شده است. در پایان نتیجهی شمارش راویان هر طبقه، وجود 21 صحابی، 40 تابعی و حدود 60 راوی برای طبقات میانی تا کتابهای ناقل آن نصوص است. نیز در برخی طبقهها اختلاف مذهبی راویان بیان شده است
امامت,امامت خاصه,تواتر,نصوص,اسامی ائمه(ع)
https://www.kalamislami.ir/article_96331.html
https://www.kalamislami.ir/article_96331_99b10c556fe6e2ccac40e865fff7b666.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
27
108
2019
02
20
کارکرد علمی حکیم ملا محمد فضولی در سیر تطور کلام امامیه و انتقال تراث علمی حوزه حلّه
69
90
FA
رسول
رضوی
استادیار
razavi.r@chmail.ir
قرن دهم به دلیل شرایط سیاسی واجتماعی حاکم بر آن، از دورههای کم آگاهی تاریخی ما نسبت به چگونگی انتقال میراث حوزههای حلّه و شیراز به حوزههای نجف سوم و اصفهان و سیر تطور کلام امامیه است؛ عصری که «ملامحمد فضولی» در آن عصر به تحصیل، تعلیم و نگارش مشغول بود و بررسی و کسب شناخت نسبت به کارکردهای علمی ایشان میتواند دایره معرفتی ما از سیر تطور کلام امامیه در دوره یادشده را گسترش دهد. در این مقاله با استفاده از شیوه کتابخانهای و مراجعه به کتابهای بازمانده از فضولی و دیگر نگاشتههای مرتبط با وی، و با بازکاوی روش کلامی و باورهای شناختشناسی، جهانشناسی و انسانشناسی وی معلوم گشت که وی یکی از متکلم- فیلسوفان فعّال در قرن دهم و از انتقال دهندگان تراث حوزه حله بوده است. او در مباحث کلامی از روش عقلگرایی سود جسته و با پرهیز از نقل ستیزی یا عقل بسندگی، وحی و نقل را در کنار هم به کار گرفته است. کارکردهای وی را میتوان در میراث داری دانشمندانی چون علامه حلی و فاضل مقداد، مقابله با جریان صوفیگرایی نو تاسیس در مراکز علمی شیعه و جریان متکلم -عارفان حوزه شیراز و استفاده از ادبیات ترکی، فارسی و عربی برای ترویج مفاهیم و آموزههای کلامی، خلاصه کرد
حکیم فضولی,حوزه حلّه,فیلسوف – متکلم,مطلع الاعتقاد,حدیقة السعداء,اشعار ترکی
https://www.kalamislami.ir/article_96334.html
https://www.kalamislami.ir/article_96334_3b6ccf5fc9669e3afcfe29c00273b3e6.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
27
108
2019
02
20
روش شناسی کلامی عبد الرزاق لاهیجی
91
120
FA
محمد حسین
نجفی کانی
دانشجو دکتری
علی
ربانی گلپایگانی
استاد حوزه
kalamcenter1@yahoo.com
عبدالرزاق لاهیجی از چهرههای فلسفی- کلامی مشهور شیعه است. استدلالهای عقلی، منطقی و فلسفی، به آثار کلامی وی استحکام ویژهای داده است، چنانکه بهرهگیری مناسب از نقل وحیانی، به ویژه در مسائلی که صبغه نقلی آنها غالب است، موجب جامعیت روش کلامی ایشان گردیده است. به دلیل جامعیت علمی در زمینه معقول و منقول، کلام، فلسفه و عرفان، توانسته است در مسائل اختلافی به درستی داوری کند و احیانا از دامنه اختلافات بکاهد و سوء فهمها را برطرف نموده، نادرستی برخی اتهامات را که به فلاسفه یا دیگران وارد شده است، اثبات کند. در مجموع، روش و نگرش او در مباحث کلامی، در توسعه و تعمیق کلام امامیه نقش بسزایی داشته است.
عبدالرزاق لاهیجی,روش شناسی,روش عقلی و فلسفی,روش نقلی
https://www.kalamislami.ir/article_96336.html
https://www.kalamislami.ir/article_96336_f93bd9a5715270fb3c39007fc6fe535a.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
27
108
2019
02
20
فلسفه فلسفه ستیزی مکتب تفکیک (با محوریت آراء شیخ مجتبی قزوینی)
121
139
FA
علی
قدردان قراملکی
دانشجوی دکتری دانشگاه معارف اسلامی قم/ پژوهشگر پژوهشگاه معارج
agh0251@yahoo.com
محمد حسن
قدردان قراملکی
دانش آموخته مؤسسه آموزش عالی امام صادق(ع)، استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ghadrdang@yahoo.com
دین پژوهی از روشهای مختلفی همچون «عقلی»، «نقلی» و «شهودی» بهره میبرد. مکتب تفکیک از میان این روشها تنها راه کاشف دین را، نقل با رهیافت تاکید بر روایات و بهرهگیری از عقل فطری میداند. این مکتب با تفکیک میان عقل فطری و عقل بشری، به اعتبار عقل فطری حکم میکند. با توجه به بهرهگیری دانش فلسفه از عقل بشری، مکتب تفکیک این دانش را نامعتبر دانسته و آن را رقیب و مقابل دیدگاه خویش که آن را شریعت و دین تلقی میکند، قلمداد کرده است، ازاینرو بر نقد و گریز از دانش فلسفه همت گماشته است. فلسفه فلسفه ستیزی مکتب تفکیک را میتوان تحت دو عامل معرفتی (دلیل گرایانه) و غیر معرفتی (علّت گرایانه) تقسیم نمود. «یقینی نبودن فلسفه»، «بی اعتباری منطق»، «تأویل ظواهر و نصوص دینی توسط فلسفه»، «نکوهش فلسفه در روایات» و «مخالفت نتایج دو روش» عوامل معرفتی و ادله این مکتب بوده، و «صعوبت مسائل فلسفی»، «ایجاد تحیّر یا تقلید» و «به حاشیه راندن اهل بیت:» عوامل غیر معرفتی و علل این مکتب در فلسفه ستیزی است. در این نوشتار با تأمل در ادله و علل مطرح شده طرفداران مکتب تفکیک با محور قرار دادن شیخ مجتبی قزوینی، عدم دلالت مبانی یاد شده بر مدعای مکتب تفکیک تبیین شده است.
مکتب تفکیک,فلسفه ستیزی,عقل فطری,عقل بشری,عوامل معرفتی و غیر معرفتی
https://www.kalamislami.ir/article_96339.html
https://www.kalamislami.ir/article_96339_2b25da0c4d70477a17375b8f50b93623.pdf