ORIGINAL_ARTICLE
تفقّه در دین و تحصیل معرفت دینی از نگاه قرآن کریم و روایات
در قرآن کریم و احادیث، «تفقه در دین» و تحصیل معرفت دینی مورد توصیه و تشویق مؤکد قرار گرفته است. «تفقه در دین» به معنای آگاه شدن از معارف و احکام دینی، آگاهی از طریق تقلید را شامل میشود، اما کاربرد خاص آن به شناخت محققانه و مجتهدانه اختصاص دارد. قلمرو «تفقه در دین»، شامل اعتقادات، اخلاقیات و احکام فرعی عملی دین میشود؛ اگرچه کاربرد آن در اصطلاح رایج در حوزههای علمیه به شناخت اجتهادی احکام مربوط به اعمال مکلفان اختصاص دارد. «علم آخرت یا خداشناسی و خودشناسی»، «بصیرت در دین»، «علم ملازم با اعتقاد و عمل و خشیت الهی»، «علم به معارف ایمانی»، «طریق آخرت و سلوک آن» تفاسیری است که از سوی عالمان اسلامی درباره چیستی فقه و تفقه در روایات بیان شده است. برای هریک از تفاسیر مزبور میتوان شواهدی از روایات ارائه داد، ولی به هیچیک اختصاص ندارد، و همه آنها مقصود و مطلوب است. در روایات، طلب و تحصیل علم بر هر مسلمانی به عنوان فریضه قلمداد شده است. مقصود از علم در این روایات، علمی است که یا بخشی از دین (یعنی اعتقادات، اخلاقیات و احکام مربوط به افعال مکلفان) را در برمیگیرد، و یا تحصیل آنها مورد تأیید و توصیه دین است. تحصیل این علوم از نظر وجوب و استحباب، و در فرض اول، عینی یا کفایی و اجتهادی یا تقلید بودن نسبت به افراد و شرایط مختلف، متفاوت است. در همه فروض و احتمالات، اعتقادات دینی به دلیل اینکه شالوده دین و دیانت به شمار میروند، جایگاه ویژه و برجستهای دارند
https://www.kalamislami.ir/article_147622_d2ab0315dd4da4e72fd410960153bcd3.pdf
2021-05-22
1
34
تفقه در دین
علم دینی
فریضه علم
اجتهاد
تقلید
اصول دین
فروع دین
علی
ربانی گلپایگانی
kalamcenter@yahoo.com
1
استاد حوزه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
شناخت مبانی و روش علامه طبرسی در تبیین علم الهی با تاکید بر تفسیرمجمع البیان
پرسشهای عمیق در باره حقیقت علم الهی، زمینهساز ایجاد جریانهای مختلف کلامی در گستره تاریخ شده است. در این پژوهش علم الهی از منظر تفسیری با محوریت گرایش کلامی علامه طبرسی، با روش کتابخانهای و تاکید بر تفسیر مجمع البیان، بررسی شده است. علامه طبرسی مقوله علم الهی را در چهار بخش- معناشناسی علم، نظائر معنایی علم در قرآن، ماهیت شناختی علم الهی، علم الهی و انسان- مورد توجه قرار داده است. مبنای او در تفسیر آیات الهی، دو اصل توحید و اختیار انسان است. علامه طبرسی کوشیده با تحفّظ بر این دو اصل، و با عطف به شواهد قرآنی و روایی، نزدیکترین معنا به گزارههای قرآنی از علم الهی را ارائه دهد.
https://www.kalamislami.ir/article_147623_e96829bc589269fcf02fb16960833f9e.pdf
2021-05-22
35
55
علامه طبرسی
علم الهی
روش شناسی
مبانی
توحید
اختیار انسان
سید محمد تقی
موسوی کراماتی
musavi.keramati@yahoo.com
1
دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
سید کریم
واعظ حسینی
skvh313@gmail.com
2
مدرس موسسه امام صادق ع و حوزه های علمیه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل و بررسی مبانی نفس شناختی توسل و طلب شفاعت
حکمای حکمت متعالیه معتقدند «توسل» و «شفاعت» با تکیه بر مبانی نفس شناختی قابل اثبات است. از نگاه حکمت متعالیه، اولیای الهی دارای نفوس مجردی هستند که به سبب بندگی خالص و عنایتهای خاص خداوند متعال به مرتبه بالایی از تکامل رسیده، و پس از مرگ ظاهری به طور تمام و کمال باقی میمانند. ازاین رو نفوس اولیای الهی میتوانند در حیات و ممات، واسطهگری کنند. این مقاله با روشی توصیفی تحلیلی، مبانی نفس شناختی توسل و شفاعت را اصطیاد، تحلیل و تثبیت کرده و ارتباط این مبانی با بحث توسل و شفاعت را روشن ساخته است. اثبات تجرد نفس، بقاء و تاثیر نفس، ارتقاء و تکامل نفس ناطقه و ولایت تکوینی انسان کامل، از جمله مبانی نفس شناختی توسل و طلب شفاعتاند.
https://www.kalamislami.ir/article_147624_92bd9d26c5c7ad4cbef8bfe4f63c84d9.pdf
2021-05-22
57
84
مبانی توسل
مبانی شفاعت
حکمت متعالیه
مبانی نفس شناختی
مبانی عقلی
سینا
علوی تبار
alavitabar@mailfa.com
1
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم و مدرس گروه کلام جامعه المصطفی
LEAD_AUTHOR
حبیب الله
دانش شهرکی
daneshshahraki@qom.ac.ir
2
مدیر گروه فلسفه و کلام دانشگاه قم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل مفهومشناختی و وجودشناختی «نیت» بر اساس آموزههای دینی و مبانی حکمت متعالیه
یکی از مسائلی که در آموزههای دینی مورد تأکید قرار گرفته، مسأله نیت و جایگاه آن در سعادت و شقاوت انسان است. در برخی روایات، نیت فرد ملاک ارزشگذاری انسان، و برتر از عمل دانسته شده است. در جستار حاضر تلاش میشود با رویکرد فلسفی و به شیوه عقلی و نقلی، اصطلاح نیت در آموزههای دینی و حکمت متعالیه مورد بازخوانی و تحلیل قرار گیرد. در همین راستا ابتدا گزارشی اجمالی از چیستی نیت و جایگاه آن در آیات و روایات ارائه شده و سپس براساس مبانی حکمت متعالیه، چیستی نیت، مورد تحلیل فلسفی و وجودشناختی قرار گرفته است. دستاورد تحقیق این است که «نیت» برابر با تصورات ذهنی و باور صرف نیست، بلکه حالتی نفسانی است که پس از شکلگیری اعتقاد، تصمیم و عزم بر فعل، در نفس، حادث میگردد. به دیگر سخن، نیت برآیند مجموعه بینشها و باورهای انسان است که پس از شکلگیری شاکله و شخصیت، و پیش از صدور افعال جوارحی، در نفس انسان پدید میآید.
https://www.kalamislami.ir/article_147625_c09fb415a89612d4167583b2a468d449.pdf
2021-05-22
85
108
نیت
شاکله
مفهومشناسی
وجودشناسی
آموزههای دینی
حکمت متعالیه
محمد علی
میرزایی
elia_a_2006@yahoo.com
1
مدرسه نواب
LEAD_AUTHOR
محمدعلی
وطن دوست
ma.vatandoost@um.ac.ir
2
استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
صفدر
رجب زاده
rajabzadeh1370@gmail.com
3
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
گفتگوی بین الادیانی واتیکانی دوم؛ زمینه ساز تبشیر دیالوگی در جوامع اسلامی
گفتگوی بین الادیانی واتیکانی دوم تحولاتی را در جامعه مسیحی ایجاد کرده که در خور توجه است. از جمله این تحولات میتوان به بسط و توسعه تبشیر اشاره کرد. بعلاوه فضای پسا رنسانس غربی نیز بستری برای شکل گیری دانش میسیولوژی فراهم آورده است تا مسیحیت بتواند با بهره گیری از مدلهای نوآورانه این دانش، بر حوزه تبشیری خود غنا بخشد. در این مقطع تبشیر دیالوگی چهره مسیحیت را در تعامل با ادیان دیگر باز سازی کرده است. این نوشتار با روش تحلیلی به بررسی این ادعا پرداخته و نشان داده است که مسیحیت در همراه کردن گفتگوی بین الادیانی با تبشیر موفق بوده است. یافتههای این تحقیق نشان داده است که گرچه گفتگو میان مسیحیان و اندیشمندان سایر ادیان در یک فضای علمی و آکادمیک همواره پس از شورای واتیکانی دوم وجود داشته است، لیکن یک سطح از گفتگو نیز در فضای میسیونری شکل گرفته است و تبشیر دیالوگی را رقم زده است. در این نوع از تبشیر، میسیونرهای مسیحی با بهره گیری از استراتژی زمینهمند سازی و مدلهای گوناگون آن نظیر مدل پل زنی و مدل جنبش درونی مسیر تبشیری خود را طی میکنند.
https://www.kalamislami.ir/article_147626_03e8797515876c030ddf49b3a6ba417c.pdf
2021-05-22
109
126
گفتگوی بین الادیانی
شورای واتیکانی دوم
تبشیر دیالوگی
مرتضی
صانعی
sanei@iki.ac.ir
1
گروه ادیان موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
روش شناسی کلامی آقاجمال خوانساری
جمالالدّین محمد بن حسین (متوفای 1125) معروف به «آقاجمال» از نامآوران علوم عقلى و نقلى در سده دوازدهم هجرى و دارای تألیفات فراوانی در این دو حوزه است. وی از شاگردان پدرش آقاحسین (١٠١٦- ١٠٩٨) و مجلسی اول (١٠٠٣- ١٠٧٠) است. آقاجمال با اینکه از ملاصدرا متأخر است ولی از مبانی حکمت متعالیه، در مباحث کلامی استفاده نکرده است. مباحث کلامی او مبتنی بر فلسفه مشاء بوده و با توجه به تسلط ایشان بر علوم عقلی و نقلی، از این دانشها در علم کلام استفاده کرده است. استدلالات کلامی وی در مباحثی که بهرهگیری از نقل مستلزم دور است عقلی محض، و در مباحثی که چنین نباشد، عقلی - نقلی است. ایشان از روش عقلی برای تأویل و توجیه آیات و روایات اعتقادی بهره فراوان برده است
https://www.kalamislami.ir/article_147627_5b34871e087035a6e8641fcd124812ad.pdf
2021-05-22
127
150
آقاجمال خوانساری
روش شناسی کلامی
روش عقلی فلسفی
روش نقلی
تأویل
سید مرتضی
موسوی
smmosavi124@gmail.com
1
دانش پژوه سطح چهار
AUTHOR