%0 Journal Article %T آیا کلام شیعى وامدار معتزله است؟! %J فصلنامه کلام اسلامی %I حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله) موسسه امام صادق(علیه السلام) %Z 2322-4592 %A سبحانی, جعفر %A سبحانی, علیرضا %D 2014 %\ 03/21/2014 %V 23 %N 89 %P 9-35 %! آیا کلام شیعى وامدار معتزله است؟! %K شیعه %K معتزله %K کلام شیعی %K کلام معتزلی %K امیرالمومنین %R %X تاریخ‏نگارى، اگر فارغ از گرایش‏هاى شخصى باشد، نتیجه‏بخش خواهد بود. مورخان ملل و نحل در انعکاس عقاید دیگران عموماً تساهل به خرج داده‏اند. به طور نمونه گزارش‏های ملل و نحل شهرستانى، التنبیه و الرد على أهل الأهواء و البدع، عبدالرحمن ملطى و الفرق بین الفرق بغدادى در مورد مکتب کلامى شیعه حاکى از تبیین مکتب به صورت مغرضانه است. بر پایه این تبیین‏های مغرضانه و وارد ساختن اتهامات گوناگون، برخى مستشرقین همچون آدام متز و دکتر سامى و به پیروى از مثل احمد ابن تیمیه، شیعه را وامدار معتزله معرفى کرده‏اند. این در حالی است که با بررسى منابع هر دو مکتب، ریشه‏هاى فکرى و عقیدتى هر دو حکایت از سرچشمه واحدى دارد و مى‏توان آنها را در کلام امیر بیان، امیرالمؤمنین7 یافت. همچنین بى‏اساس بودن نظر افرادى همچون ابن‏تیمیه، مبنى بر ورود برخى آراء مانند «تنزیه خدا و عدل» از زمان شیخ مفید، در کلام شیعه، مواردى از تألیفات متکلمان قرن دوم و سوم خلاف آن را به اثبات مى‏رساند. علاوه بر نقاط مشترک بین معتزله و شیعه در مسائلى همچون پیراستگى از جسمانیت خدا، نفى جبرى‏گرى، نقاط اختلاف زیادى بین این دو گروه وجود دارد، همانند حکم مرتکب کبیره، شفاعت و... نتیجه اینکه با وجود اشتراکات دو گروه، هر دو منشأ مشترکى داشته و آن را در کلام امیرمؤمنان7 مى‏توان جستجو کرد. %U