per
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
2014-11-22
23
91
9
40
61707
تقریرهای سینوی برهان صدّیقین
محمدرضا امامی نیا
1
برهان یا طریق صدّیقین، روش حکمای الهی برای اثبات وجود واجب متعال است که در آن وجود محض یا موجود مطلق ملاحظه میشود، نه فعل الهی و احوال آن همچون امکان، حدوث و حرکت. صدّیق بر وزن فِعّیل بوده، و برای مبالغه در صدق به کار میرود، و مراد حکما از آن، کسی است که برای اثبات وجود واجب متعال صرفا موجود یا وجود را ملاحظه میکند، و به فعل الهی و احوال آن نظر ندارد. فارابی اوّلین حکیمی است که در کتاب «فصوص الحکم» به این روش اشاره، و آن را از کریمه: ]أَوَ لَمْ یَکْفِ بِرَبِّکَ أَنَّهُ عَلى کُلِّ شَیْءٍ شَهیدٌ[ اقتباس کرده است. ابن سینا به طور گسترده در آثار خود این برهان را تقریر کرده، و اوّلین بار آن را به «صدّیقین» نسبت داده است. در گذر ایّام، بسیاری از بزرگان حکمت، کلام و عرفان از تقریر ابن سینا متأثّر بوده، و در آثار خود یا عین این تقریر را بازگو کرده، یا با الهام از مبانی اندیشهی وی، تقریر جدیدی را ابداع نمودهاند. این تقریرات را میتوان در سه گروه دسته بندی کرد: تقریر برهان بر مبنای بطلان دور و تسلسل؛ تقریر برهان بر مبنای بطلان دور و تقریر برهان بی نیاز از بطلان دور و تسلسل.
https://www.kalamislami.ir/article_61707_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
برهان صدّیقین
طریق صدّیقین
فارابی
ابن سینا و تابعین ابن سینا
per
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
2014-11-22
23
91
41
65
61708
نقش انسان در شرور طبیعی از نگاه وحی و عقل
علی ربانی گلپایگانی
kalamcenter@yahoo.com
1
حوادث جهان، از این حیث که انسان از آنها بهرهمند یا متضرر و متألم میشود، به دو دسته خیرات و شرور تقسیم میشوند. از منظر قرآن کریم و روایات اسلامی، باورها، خلقیات و اختیارهای خوب یا بد انسان، در خیر یا شر بودن حوادث طبیعی و اجتماعی مؤثر است. حوادث ناگوار طبیعی و اجتماعی پیآمد عقیده یا اخلاق یا رفتار ناروا و ناشایست انسانهاست، و فلسفه آن نسبت به آنان متنبه ساختن و بازگشت آنها به صراط مستقیم هدایت است، اما نسبت به صالحانی که احیانا مرتکب گناهانی شدهاند پالایش و پیرایش نفوسشان از آلودگیهای گناهان و پیدا کردن شایستگی لازم برای ورود به مقام قرب ربوبی است، و فلسفه آن نسبت به اولیاء خاص خداوند که از مقام عصمت برخوردارند، رفعت مقامات عالیه انسانی، دفع توهم الوهیت و ربوبیت در مورد آنان و مایه تسکین و آرامش روحی برای پارسایان مبتلا به مصایب و ناملایمات بسیار است. عقل، درباره امکان این آموزه وحیانی کمترین تردیدی ندارد، چنانکه با الهام گیری از وحی و برپایه برخی از اصول جهان شناختی میتواند تأثیر مثبت و منفی انسان در حوادث طبیعی را نیز تبیین کند. نکته درخور توجه اینکه تأثیر انسان در حوادث طبیعی، در طول اسباب و علل طبیعی قرار دارد و با نظام علی و معلولی حاکم بر جهان طبیعت، به هیچ وجه ناسازگار نخواهد بود.
https://www.kalamislami.ir/article_61708_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
وحی
قرآن کریم
روایات
عقل
شرور طبیعی
فلسفه ناگواریها
per
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
2014-11-22
23
91
67
87
61709
روایت امام زنده ظاهر و غیبت امام دوازدهم
جواد جعفری
1
امامیه را عقیده بر این است که بدون امام% حجت خداوند بر مردم تمام نمیشود؛ بنابراین همیشه امامی به عنوان حجت خداوند روی زمین وجود دارد و زمین هرگز خالی از حجت نمیماند؛ اما این امام% همیشه لازم نیست آشکار باشد بلکه ممکن است پنهان از مردم زندگی کند. روایات معتبر و متعددی این مطلب را به اثبات میرساند. در مقابل روایات معتبری وجود دارد که دلالت میکند امام% در هر زمان باید ظاهر باشد. در ابتدا این دو دسته روایات، متعارض به نظر میرسند. تحقیق حاضر در صدد جمع میان این نوع از روایات است. همچنین پاسخ دادن به احمد الکاتب که سعی در انکار وجود امام دوازدهم% دارد و به این احادیث استناد کرده است. ظاهر بودن امام هرگز نزد شیعه شرط امام نبوده بلکه احادیثی که دارای واژه «ظاهر» است، یا ناظر به حالت عادی جامعه مسلمانان است نه وقتی مورد غضب الهی قرار گیرند؛ یا معنای خاصی مانند «غالب» یا «معین» دارد و هرگز غیبت امام% را نفی نمیکند.
https://www.kalamislami.ir/article_61709_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
اماممهدی
غیبت
امام ظاهر
امام زنده
شبهات مهدوی
احمد الکاتب
per
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
2014-11-22
23
91
89
105
61710
ابن تیمیه و روایت «الصدّیقون ثلاثة»
سید حسن آل مجدد شیرازی
1
سید محمد علی میر صانعی
2
در روایت نبوی «الصدیقون ثلاثة»، عنوان صدیق به سه نفر اختصاص داده شده است: حزقیل از امت حضرت موسی7، حبیب نجار از امت حضرت عیسی7، و علی بن ابیطالب7 از امت حضرت محمد6. ابن تیمیه پس از تضعیف سند این روایت، حصر صدیقین در سه نفر را مورد مناقشه قرار داده و با استفاده از آیات و روایات سعی کرده تا این حصر را نادرست جلوه دهد. از سوی دیگر وی خلیفه اول را شایسته عنوان صدّیق دانسته و تعمیم آن به دیگران را نشانه کذب این حدیث قلمداد کرده است. لکن با بررسی دقیقتر میتوان دریافت که هیچ کدام از اشکالات هفتگانه ابن تیمیه وارد نمیباشد، و این روایت از سند قابل قبولی برخوردار است و محتوای آن نیز بر خلاف کتاب و سنت نیست.
https://www.kalamislami.ir/article_61710_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
علی بن ابیطالب
ابن تیمیه
صدّیقون
per
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
2014-11-22
23
91
107
127
61711
دین و پیشرفت؛ ناساز یا همساز؟
حمیدرضا شاکرین
shakerinh@gmail.com
1
از جمله مسائل اساسی در رابطه با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، تعیین نسبت دین با پیشرفت و توسعه و سنجش میزان سازگاری آن دو است. مقاله حاضر پس از نقد و نفی گمانههای ناسازانگار در پی آن است که با واکاوی سازههای پیشرفت و توانمندیهای دین، رابطه تنگاتنگ این دو و وابستگی الگوی توسعه و پیشرفت به دین را آفتابی ساخته و نشان دهد که حتی الگوهای سکولار توسعه نیز ناچارند دینواره یا عناصر ایدئولوژیک بدلی را پشتوانه خود قراردهند.
https://www.kalamislami.ir/article_61711_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
دین
پیشرفت
توسعه
اسلام
per
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
2014-11-22
23
91
129
151
61712
روش شناسی کلامی شیخ مفید
عبدالرحیم سلیمانی بهبهانی
soleimani@isca.ac.ir
1
حسین صدیقی
2
محمد بن محمد بن نعمان، معروف به شیخ مفید@ (متوفای 413 ه. ق)، با آگاهی دقیق از علوم متنوّع زمان (ادبیات، منطق، اصول، فقه، تاریخ، رجال و... ) و با نگاه تیزبینانه به مکاتب کلامی عصر خود (مکاتب نصّگرایی و عقلگرایی)، روش کلامی ویژهای برگزیده است. او از استدلالهای عقلی فراوان بهره میگیرد، اما به ناتوانی و نارسایی عقل نسبت به برخی مسائل اذعان دارد. در این مقاله به شیوه نگارش آثار کلامی شیخ مفید@، میزان بهرهمندی وی از نقل و عقل، رویکرد او در موارد تعارض عقل و نقل و شیوه مواجهه با آراء دیگران پرداختهایم، در پایان برای تعیین حدود دقیق این روش، آن را با سایر روشها مقایسه نمودهایم.
https://www.kalamislami.ir/article_61712_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
شیخ مفید
روششناسی کلامی
روش کلامی اعتدالی (روش میانه)
روش عقلی غیر فلسفی
روش جامع در علم کلام